Zespół cieśni nadgarstka to jedno z najczęstszych neuropatii obwodowych kończyny górnej. Wiąże się on z drętwieniem palców oraz bólem w okolicy nadgarstka. Leczenie zespołu cieśni nadgarstka wymaga rehabilitacji, czasem nawet leczenia operacyjnego.
W tym artykule przybliżę temat zespołu cieśni nadgarstka.
Zespół cieśni nadgarstka to najczęstszy zespół z uwięźnięcia.
- Dochodzi do niego w mechanizmie uwięźnięcia pośrodkowego w kanaleograniczonym przez kości nadgarstka i więzadło poprzeczne nadgarstka
- Najczęściej związany z powtarzanymi ruchami zgięcia/prostowania nadgarstka i dłoni lub utrzymywania nadgarstka w zgięciu przez dłuższy czas
- Częściej występuje u kobiet
- Obecnie akceptuje się teorię jego powstawania w efekcie pracy zawodowej, powtarzającego się stresu, a czasami jest on reprezentatywnym objawem choroby układowej
- Prawdopodobne czynniki predysponujące: ciąża, cukrzyca, RZS, nadczynność tarczycy, sarkoidoza, akromegalia, infiltracja złogami amyloidu więzadła poprzecznego nadgarstka
- Objawy:ból + zaburzenia czucia w obszarze unerwianym przez n.pośrodkowy oraz (po dłuższym czasie) zanik unerwianych przez niego mięśni (zwłaszcza kłębu kciuka), a także:
- drętwienie/ból promieniujący do kciuka, palca wskazującego i środkowego (często budzi pacjenta w nocy)
- czasami rozlana brachialgia
- poważne zaburzenia czucia mogą powodować upośledzenie sprawności z powodu zaburzeń sprzężenia zwrotnego, kiedy ręka jest poza zasięgiem wzroku
- w zaawansowanych przypadkach zaniki m.odwodziciela palców krótkiego wywołują podłużną bruzdę na wyniosłości kłębu kciuka
- Badanie przedmiotowe: W przypadku porażenia nerwu pośrodkowego, podczas próby zaciskania pięści, upośledzone jest zginanie kciuka, palca II i częściowo III. Stan taki, gdy zgięte są tylko palce IV i V, nazywamy ręką błogosławiącą. Odwiedziony i wyprostowany palec I znajduje się w tej samej płaszczyźnie co dłoń. Po pewnym czasie do tego ustawienia dołącza się zanik mięśni kłębu kciuka, co razem przypomina ułożenie kciuka u małp i nazywa się ręką małpią.
Testy prowokacyjne (zwiększające ciśnienie w kanale nadgarstka):
- Test Phalena – maksymalne zgięcie dłoniowe nadgarstka przez minutę powoduje pojawienie się parestezji w zakresie unerwienia n.pośrodkowego. W innym opisie tego testu parestezje powinny pojawić się w ciągu 20 sekund, a przed pojawieniem się ubytków czuciowych czas oczekiwania na ich pojawienie się wynosi aż minutę). Czułość tego testu = 25%
- Test Tinela (lub Hoffmanna-Tinela) – polega na opukiwaniu n.pośrodkowego przed nadgarstkiem, które wywołuje uczucie prądu wzdłuż przebiegu nerwu.
Test Paleya-McMurtry’ego – test uciskowy, polega na ucisku nadgarstka w rzucie nerwu pośrodkowego przez minutę prowokując pojawienie się parestezji
- Zmodyfikowany test Phalena – w przypadku obustronnego występowania objawów jest przydatny w ustaleniu dominującej strony uszkodzenia; parestezje pojawiają się wcześniej po stronie bardziej uszkodzonego nerwu pośrodkowego.
Badania dodatkowe (potwierdzające diagnozę):
- przewodnictwo nerwowe i EMG – dystalne ruchowe i czuciowe latencje są przedłużone, a wielofazowe potencjały reinerwacyjne są obecne w m.odwodzicielu krótkim placów. „Inching” (czyli badanie metodą krótkich segmentów) pomaga w lokalizacji miejsca ucisku co do centymetra
- użyteczne może być też badanie USG i MRI w celu oceny morfologicznej przed planowanym zabiegiem odbarczającym nerw.
- Różnicowanie: zespół cieśni nadgarstka może być naśladowany przez ucisk nerwu pośrodkowego proksymalnie, przy łokciu. Tutaj nerw przebiega poniżej grubego pasma powięzi pomiędzy ścięgnem m.dwugłowego a powięzią przedramienia, a następnie między głowami m.nawrotnego obłego. Rozstrzygające jest badanie przewodnictwa nerwowego lokalizujące miejsce uszkodzenia. Zaś EMG precyzyjnie definiuje, które mięśnie są zajęte.
Leczenie zespołu cieśni nadgarstka
- zachowawcze – utrzymywanie nadgarstka w pozycji neutralnej za pomocą szyny często bywa skuteczne. Dodatkowo profilaktyka, np. używanie odpowiednich podkładek podczas używania komputerowej myszki.
- chirurgiczne – zabieg odbarczający do którego są kwalifikowani pacjenci z nieustępującymi bólami lub znacznymi ruchowymi czy czuciowymi objawami, z diagnozą poparta badaniami przewodnictwa nerwowego. Zawsze należy wykonać badanie hist.-pat. troczka zginaczy w celu poszukiwania złogów amyloidu.
